10 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o „Żołnierzach Wyklętych”

1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie zamordowano 7 członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Ta tragiczna data została uznana za symboliczny dzień pamięci o „Żołnierzach Wyklętych”. Od 2011 r. obchodzimy w tym dniu Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Z powodu kolejnej rocznicy przypominamy dzisiaj 10 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o „Żołnierzach Wyklętych”:

1. „Żołnierze Wyklęci”.

Pojęcie powstało w 1993 r. w środowisku warszawskiej Ligi Republikańskiej. W 1995 r. zostało spopularyzowane przez Jerzego Ślaskiego w książce o tytule „Żołnierze Wyklęci”. W 2011 r. ustanowiono Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

2. Kim byli?

„Żołnierzami Wyklętymi” nazywa się żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 r.

3. Polskie podziemie niepodległościowe 1944-1956.

Bezpośrednia kontynuacja konspiracji podczas II wojny światowej. Pierwszy i najgroźniejszy przeciwnik nowej, komunistycznej władzy z sowieckiego nadania. Walka „Żołnierzy Wyklętych” wpisuje się w ciąg walk o niepodległość Polski.

4. Główne nurty podziemia.

Poakowski – Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość.

Narodowy – Narodowe Zjednoczenie Wojskowe, Narodowe Siły Zbrojne.

5. Strategiczny cel.

Odzyskanie niepodległego państwa. Cele taktyczne: przetrwanie do wybuchu kolejnej wojny, ochrona ludności, samoobrona.

6. Liczebność.

120-180 tys. (20 tys. w stałych oddziałach leśnych). Do 1953 r. komuniści rozbili wszystkie zwarte oddziały. Ostatni z „Żołnierzy Wyklętych” – Józef Franczak zginął w 1963 r.

7. Najważniejsi dowódcy.

Marian Bernaciak „Orlik”, Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, Stanisław Sojczyński „Warszyc”, Hieronim Dekutowski „Zapora”, Józef Kuraś „Ogień”, Antoni Żubryd „Zuch”, Anatol Radziwonik „Olech”, Henryk Flame „Bartek”, Władysław Łukasiuk „Młot”, Zdzisław Broński „Uskok”.

8. Okupant.

W II poł. 1944 r. 3, 5 miliona żołnierzy sowieckich. W poł. 1945 r. 15 pułków Wojsk Wewnętrznych NKWD (35 tys. żołnierzy) – 43 proc. sił NKWD w Europie Środkowej. Polscy komuniści – ok. 250 tys. żołnierzy i funkcjonariuszy (UB, MO, ORMO, WP i KBW).

9. Straty.

Zginęło 8668 i aresztowano 79 tys. „Żołnierzy Wyklętych”.

10. Straty okupanta.

Zginęło 12 tys. funkcjonariuszy (UB, MO, ORMO, WP i KBW), 1 tys. żołnierzy Armii Czerwonej i funkcjonariuszy NKWD.