Marynarka Wojenna

„Z dniem 28 listopada 1918 r. rozkazuję utworzyć marynarkę polską, mianując jednocześnie pułkownika marynarki, Bogumiła Nowotnego szefem Sekcji Marynarki przy Ministerstwie Spraw Wojskowych” – tymi słowami Naczelnik Państwa – Józef Piłsudski, w rocznicę zwycięstwa pod Oliwą i zaledwie 17 dni po ogłoszeniu niepodległości, stworzył prawną podstawę utworzenia marynarki wojennej. Wyznaczył także pierwszego dowódcę, podlegającego bezpośrednio szefowi Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Historia Marynarki Wojennej RP

Początki polskiej floty wojennej sięgają połowy XV wieku i polsko – krzyżackiej wojny trzynastoletniej, podczas której polska flota kaperska z sukcesami walczyła z okrętami Zakonu. Pierwszym oficjalnym organem władzy związanym z morskimi siłami zbrojnymi była powołana w 1568 roku Komisja Morska, którą utworzono po ogłoszonym w 1561 roku manifeście króla Zygmunta Augusta o zaciągu do floty kaperskiej. Rozwój polskiej floty wojennej załamał się wraz z rozpadem Rzeczypospolitej po rozbiorach.
28 listopada 1918 roku Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powołał do życia Marynarkę Polską. Jej pierwsze jednostki powstały w Modlinie. W skład Flotylli Rzecznej, Oddziału Zapasowego Marynarzy i Batalionu Morskiego weszli marynarze z byłych flot zaborczych. Polską marynarkę budowali oficerowie w 72% z zaboru rosyjskiego, 6% z zaboru niemieckiego i 22% z zaboru austriackiego. Stwarzało to duże trudności w nazewnictwie i procedurach. Język fachowy stworzył weteran Floty Austro – Węgierskiej kpt. mar. Antoni Ledóchowski. Bazą powstającej polskiej marynarki wojennej był Modlin. Po objęciu 10 lutego 1920 roku pasa wybrzeża odrodzona Polska objęła w posiadanie dwa porty morskie: Hel i Puck.

https://www.ipsb.nina.gov.pl Port morski w Pucku, 1920-1925

Były to jednak małe, zaniedbane i przede wszystkim rybackie porty, bez infrastruktury niezbędnej dla okrętów wojennych. Prócz niewielkiej liczby kutrów i łodzi rybackich oraz kilku małych żaglowców, należących do osób prywatnych, państwo polskie nie otrzymało żadnych morskich jednostek pływających handlowych ani wojennych, a nie miało też możliwości zdobyć takowych, jak było w przypadku jednostek rzecznych. Podstawę floty należało więc albo zbudować, albo zakupić za granicą. Teoretycznie, w warunkach świeżo zakończonej wojny światowej, potęgi morskie pozbywały się niepotrzebnego już sprzętu, wystawiając go na sprzedaż, co stwarzało szansę na zakup nowych okrętów dla PMW. Jednak w praktyce słaba marka polska okazała się mało atrakcyjna w porównaniu z funtem czy dolarem. Zakupy można było uskutecznić, zaciągając kredyty, które dodatkowo obciążyłyby i tak słabą, stającą dopiero na nogi gospodarkę. Między innymi dlatego pierwszy program budowy floty, opracowany w lipcu 1919 roku, był dość umiarkowany.
Dopiero na przełomie lat 1920/1921 udało się zasilić MW pierwszymi morskimi okrętami wojennymi. Stały się nimi zakupione w Finlandii kanonierki „Generał Haller” i „Komendant Piłsudski”¹.

Kanonier „Generał Haller” https://i.pinimg.com

Kanonier „Komendant Piłsudski” https://i.pinimg.com

Po zakończeniu II wojny polska Marynarka Wojenna została na powrót utworzona 7 lipca 1945 roku. Do kraju powróciła część przedwojennej floty, budowano także nowe jednostki, z których część powstawała na bazie wyposażenia radzieckiego.
Po 1989 roku Marynarka Wojenna zacieśniła współpracę z flotami państw Sojuszu Północnoatlantyckiego – NATO, gdzie od 2002 roku jest na stałe obecna w jego elitarnych Siłach Odpowiedzi².

Struktura Marynarki Wojennej RP

Główne siły Marynarki Wojennej RP tworzą 3 związki taktyczne: 3 Flotylla Okrętów w Gdyni, 8 Flotylla Obrony Wybrzeża w Świnoujściu i Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej w Gdyni.

3 Flotylla Okrętów powstała 11 marca 1971 roku. W jej skład weszły trzy dywizjony okrętowe i dwa niszczyciele. Na starcie liczyła niespełna 900-osobową załogę. Dzisiaj 3 FO jest najbardziej rozpoznawalną formacją polskich sił morskich. Od początku swojego istnienia stanowiła ona siłę uderzeniową polskiej floty wojennej. Samo powstanie 3 FO było związane nie tylko z reorganizacją polskiej Marynarki Wojennej, ale również całych sił morskich Układu Warszawskiego w rejonie Morza Bałtyckiego. Siły morskie Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich podzielono zgodnie z przeznaczeniem. W trakcie całego procesu powstało 9 flotyll, z czego Polsce przypadły numery 3., 8. i 9. Obecnie 3. Flotylla Okrętów to największy związek taktyczny Marynarki Wojennej. Jej zasadniczą siłę uderzeniową stanowią fregaty rakietowe, okręty rakietowe i korweta zwalczania okrętów podwodnych – skupione w Dywizjonie Okrętów Bojowych oraz okręty podwodne wchodzące w skład Dywizjonu Okrętów Podwodnych. Jednostki 3. Flotylli Okrętów odpowiadają również za:
a) zabezpieczenie nawigacyjno-hydrograficzne działań sił Marynarki Wojennej (Dywizjon Zabezpieczenia Hydrograficznego MW),
b) szkolenie i ratowanie życia na morzu (Dywizjon Okrętów Wsparcia),
c)obronę wybrzeża (Morska Jednostka Rakietowa),
d)zabezpieczenie inżynieryjne (43. Batalion Saperów),
e) obronę przeciwlotniczą (9. Dywizjon Przeciwlotniczy)
f)zabezpieczenie logistyczne rejonu działań (Komenda Portu Wojennego Gdynia). Blisko 3 tysiące marynarzy służących w 3. Flotylli Okrętów stacjonuje w największej polskiej bazie morskiej w Gdyni oraz w jednostkach na półwyspie helskim, a także w Ustce i Siemirowicach³.

https://pl.wikipedia.org/wiki/3_Flotylla_Okr%C4%99t%C3%B3w

8 Flotylla Obrony Wybrzeża w Świnoujściu jest związkiem taktycznym, którego głównym zadaniem jest obrona polskich obszarów morskich, utrzymanie reżimu operacyjnego w przybrzeżnej strefie obrony oraz udział w obronie wybrzeża morskiego. Do jej głównych zadań należy:
a) obrona polskich obszarów morskich,
b) utrzymanie dogodnego reżimu operacyjnego w przybrzeżnej strefie obrony,
c) udział w obronie wybrzeża morskiego,
d) ratowanie życia w Polskiej Strefie Ratownictwa,
e) wsparcie Straży Granicznej w ochronie morskiej granicy państwa i Polskiej Strefy
Ekonomicznej,
f) prowadzenie działalności operacyjnej siłami okrętowymi i brzegowym systemem obserwacji.

W skład flotylli wchodzi 2. Dywizjon Okrętów Transportowo – Minowych (Świnoujście), 12. Dywizjon Trałowców (Świnoujście), 13. Dywizjon Trałowców (Gdynia). Siły brzegowe Flotylli zorganizowane są w dwie specjalistyczne jednostki: 8. Dywizjon Przeciwlotniczy (Dziwnów), 8. Batalion Saperów (Dziwnów).

https://pl.wikipedia.org/wiki/8_Flotylla_Obrony_Wybrze%C5%BCa

http://8fow.wp.mil.pl/plik/image/struktura/struktura22.png

MW RP działa w oparciu o dwie główne bazy morskie, czyli Port Wojenny i Lotnisko MW w Gdyni oraz Port Wojenny w Świnoujściu. Dodatkowo siły MW RP są rozmieszczone w jednostkach wzdłuż całego polskiego wybrzeża.

Obecnie flota polska dysponuje czterdziestoma okrętami bojowymi oraz czterdziestoma samolotami i śmigłowcami. Główne jej siły to: dwie fregaty rakietowe, jedna korweta, pięć okrętów podwodnych, pięć okrętów rakietowych, pięć okrętów transportowo – minowych, trzy niszczyciele min, kilkanaście trałowców, jednostki ratownicze i zabezpieczenia. Operują one z baz morskich w Gdyni i Świnoujściu, a także z portów w Helu i Kołobrzegu. Marynarka Wojenna dysponuje lotnictwem morskim operującym z lotnisk w Gdyni Babich Dołach, Darłowie i Siemirowicach, w tym także lotnictwem pokładowym startującym z pokładów fregat rakietowych. Komponent lotniczy Marynarki Wojennej to przede wszystkim samoloty patrolowo – rozpoznawcze, śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych, ratownicze, a także lotnictwo transportowe. Wzdłuż polskiego wybrzeża rozlokowane są specjalistyczne jednostki brzegowe⁴.

Gdyńska Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej (BLMW) jest związkiem organizacyjnym morskiego rodzaju sił zbrojnych. W strukturze brygady funkcjonują obecnie trzy jednostki: Dowództwo Gdyńskiej Brygady Lotnictwa MW oraz 43 Baza Lotnictwa Morskiego (43 BLotM) i 44 Baza Lotnictwa Morskiego (44 BLotM). Samoloty i śmigłowce BLMW stacjonują na lotniskach w Gdyni Babich Dołach, Siemirowicach i Darłowie.

Domeną Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej są specjalistyczne operacje lotnicze nad obszarami morskimi:

a) zwalczanie okrętów podwodnych samodzielnie i we współdziałaniu z siłami okrętowymi,
b) rozpoznanie i wskazywanie celów okrętom i naprowadzanie na cele nawodne samolotów uderzeniowych,
c) misje poszukiwawczo-ratownicze w ramach zabezpieczenia polskiej strefy Konwencji
o poszukiwaniu i ratownictwie na morzu SAR (ang. Search and Rescue – poszukiwanie
i ratownictwo) na Bałtyku oraz strefy przybrzeżnej,
d) monitoring ekologiczny Polskiej Strefy Ekonomicznej (PSE) na Bałtyku,
e) transport ludzi i sprzętu⁵.

https://blmw.wp.mil.pl/pl/55.html

Cele

Ze względu na swoje możliwości, marynarki wojenne z reguły w większym stopniu niż inne rodzaje sił zbrojnych są włączane do zabezpieczania szeroko pojętych interesów państw. Wynika to z faktu, że rolą marynarek wojennych państw rozwiniętych, oprócz udziału w bezpośredniej obronie terytorium, jest również (lub przede wszystkim) utrzymywanie obecności i prezentowanie bandery w rejonach ekonomicznego oraz „operacyjnego” zainteresowania. Szczególne cechy MW powodują, że jest ona wyjątkowym narzędziem w sferze polityki międzynarodowej. Okręty w odróżnieniu od jednostek wojsk lądowych lub sił powietrznych, stanowią wysoce elastyczny środek, jaki może wykorzystać państwo w swojej polityce. Siły te mają bowiem możliwość stosunkowo szybkiego i w miarę łatwego dostępu do prawie każdego miejsca na świecie oraz adaptacji do panujących warunków⁶.

Marynarka Wojenna RP odgrywa niezmiernie istotną rolę w utrzymaniu bezpieczeństwa naszego kraju. Ale nie tylko. Jej główne cele zmieniają się w zależności od sytuacji politycznej na świecie. W okresie pokoju i kryzysu ma ona trzy zasadnicze zadania. Podstawowym jest zapewnienie ochrony interesów ekonomicznych – zabezpieczenie polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej (Exclusive Economic Zone – EEZ). Dodatkowo musi zapewnić jak najpełniejsze uczestnictwo polskiej floty w sojuszniczych działaniach na morzu, tak aby widoczny był udziału jednostek marynarki wojennej w operacjach sojuszniczych prowadzonych na odległych akwenach morskich. Trzecim zaś jej zadaniem jest prezentowania bandery w rejonach ważnych ze względu na politykę państwa. Ponadto wspiera Straż Graniczną w ochronie morskiej granicy państwowej i polskiej strefy ekonomicznej, bierze udział w ratowaniu życia w polskiej strefie ratownictwa oraz ratownictwie załóg samolotów – poszukiwanie i ratownictwo (Search and Rescue)⁷.

Role te diametralnie zmieniają się w czasie konfliktów. W okresie wojny celem Polski na Bałtyku będzie odparcie ewentualnej agresji z kierunku morskiego przeciw własnemu terytorium przy wsparciu wszystkich pozostałych sił zbrojnych. Musimy jednak pamiętać, że uwzględniając geopolityczne położenie Polski i jej realne możliwości obrony w przypadku otwartego konfliktu zbrojnego, uzyskanie wsparcia sojuszników będzie miało podstawowe znaczenie. Izolacja polityczna natomiast oznaczałaby dla Sił Zbrojnych RP w tym Marynarki Wojennej „bardzo trudną” sytuację niezależnie od posiadanego przez nie potencjału. Dlatego tak ważny jest jej udział w misjach międzynarodowych.

Misje międzynarodowe

„Ambasady na morzu” – określenie to w trafny sposób oddaje sens obecności okrętów Rzeczypospolitej Polskiej, ale także każdego innego kraju, poza wodami terytorialnymi własnego państwa. Udział w międzynarodowych ćwiczeniach, misjach i operacjach związany jest przede wszystkim z wykonaniem zadań, jakie stawia się siłom zbrojnym współdziałającym z wojskami sojuszniczych czy partnerskich państw. Niezwykle ważne jest reprezentowanie kraju poza jego granicami, a Marynarka Wojenna RP (MW RP) czyni nieprzerwanie od ponad 90 lat⁸.

We współczesnym świecie każdy pobyt poza granicami państwa czy to w ramach misji lub ćwiczeń, czy podczas wizyt kurtuazyjnych staje się okazją do zaprezentowania polskiej bandery wojennej, a tym samym wskazania głównych kierunków i priorytetów polskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zaprezentowania kraju jako rzetelnego, wiarygodnego i solidnego uczestnika działań o charakterze ponadnarodowym. Dlatego też udział wojska, w tym również morskiego rodzaju sił zbrojnych w działaniach międzynarodowych, jest jednym z instrumentów prowadzenia polityki zagranicznej przez państwo.

Obecnie na płaszczyźnie międzynarodowej pododdziały MW RP uczestniczą najczęściej w manewrach i operacjach organizowanych i dowodzonych przez NATO. Wchodzą wtedy w „łańcuch dowodzenia” Sojuszu Północnoatlantyckiego. To dzięki niemu Polska Marynarka Wojenna wzięła udział w projekcie Partnerstwo dla Pokoju, co było pierwszą, tak zorganizowaną akcją łączącą siły Marynarki Wojennej RP i sił NATO.

Od tego czasu polskie okręty, ale także samoloty, śmigłowce i jednostki brzegowe MW RP brały udział w kilkuset ćwiczeniach międzynarodowych na Bałtyku, w cieśninach bałtyckich, na Morzu Północnym, Morzu Śródziemnym, Morzu Czarnymi na Oceanie Atlantyckim. Tym samym tworzyły i ciągle tworzą atmosferę bezpieczeństwa na morskich szlakach komunikacyjnych.

Współpraca międzynarodowa obliguje również MW RP do brania udziału także w operacjach o charakterze bojowym. Wymienić tutaj należy chociażby operację Pustynna Burza, w której wzięły udział ORP „Wodnik” i ORP „Piast”. Dzięki pojawieniu się bandery Marynarki Wojennej RP Polska zaistniała w tej części świata jako orędownik pokojowego rozwiązywania sporów i konfliktów.

ORP „Orzeł”

Pisząc o Marynarce Wojennej RP, nie sposób jest nie przypomnieć również historii okrętu ORP „Orzeł”, którego słynna 18 września 1939 r. z portu w Tallinie mogłaby stać się scenariuszem do najlepszego filmu szpiegowskiego⁹.
Historia okrętu ORP „Orzeł” rozpoczęła się 29 stycznia 1936 roku, kiedy to podpisana została polsko – holenderska umowa, w wyniku której w 1939 r. do Gdyni zostały przysłane dwa nowoczesne okręty podwodne: „Orzeł” i „Sęp”. „Orzeł” miał 1470 ton wyporności podwodnej i 1100 ton wyporności nawodnej, mógł płynąć z prędkością 19 węzłów, a w zanurzeniu rozwijał prędkość 10 węzłów. Posiadał 14 wyrzutni torped oraz działo 100 mm zamontowane w wieżyczce i przystosowane do walki w wynurzeniu. W chwili wybuchu II wojny światowej polski okręt miał zrealizować plan dowództwa opatrzony kryptonimem „Rurka”, którego założenia dotyczyły minowania wód przybrzeżnych w okolicach Helu. Jej rozpoczęcie wyznaczono na wieczór 1 września, ale w konsekwencji poleceń dowództwa misji nie zrealizowano. Kolejne akcje takie jak plan „Worek” czy storpedowanie pancernika „Schleswig – Holstein” finalnie również nie doszły do skutku. 14 września polski okręt zbliżył się do Tallina, gdzie załoga uzyskała prawo do zawinięcia do portu. Komandor Henryk Kłoczkowski był bowiem chory na tyfus, a jego podkomendni nie zamierzali oczekiwać epidemii choroby na pokładzie i postanowili wysadzić go na ziemi neutralnej Estonii. Na miejscu załoga dokonała również niezbędnych napraw. Zanotowano bowiem defekt sprężarki. W tym samym czasie Estończycy wbrew prawu międzynarodowemu usiłowali internować okręt. Skonfiskowali część broni i mapy. Jednak okrętowi, którego dowództwo objął kpt. Jan Grudziński, udało się wyjść z portu. Polacy porwali wówczas dwóch estońskich strażników, których z czasem odesłali do domu w łodzi ratunkowej, wyposażając w sporą sumę pieniędzy
i prowiant.
W połowie października na „Orle” kończyło się paliwo. Dzięki doświadczeniu załogi okręt, na który polowała spora część niemieckiej floty, przedarł się do Wielkiej Brytanii i został włączony do jednej z podwodnych eskadr Royal Navy. Z Wysp dowodzeni przez Grudzińskiego marynarze wyruszali na kilka bojowych patroli. W kwietniu 1940 r. Polacy wypatrzyli i zatopili niemiecki transportowiec Rio de Janeiro, który wiózł żołnierzy, za kilka godzin mających zaatakować Norwegię.
Niestety kolejny bojowy rejs Orła był jego ostatnim. Do dziś nie wiadomo, z jakiego powodu zatonął. Pojawiały się hipotezy o zbombardowaniu przez niemiecki samolot, omyłkowym zatopieniu przez holenderski okręt podwodny, wpłynięciu przez Polaków na pole minowe. Historia okrętu nie daje spokoju kilku pokoleniom entuzjastów historii.

https://www.smartage.pl/orp-orzel-1939-najslynniejszy-polski-okret-podwodny/

Przyszłość Marynarki Wojennej RP

Jak twierdzi wielu ekspertów, na skutek przyjęcia niewłaściwych priorytetów rozwoju, Marynarka Wojenna znalazła się w impasie¹⁰. Programy modernizacyjne prowadzone w latach 2002-2008 nie doprowadziły do oczekiwanego zwiększenia jej możliwości działania. Nie ma co ukrywać, jest to sektor, który wymaga olbrzymich nakładów finansowych, a w obie pokoju i doskwierających braków budżetowych Polska, jak i inne kraje, nie inwestują w jej rozwój wystarczających środków.
Pokażmy więc, że dla nas Marynarka Wojenna jest niezmiernie ważnym komponentem sił obronnych naszego kraju. Pamiętajmy, że jej święto tradycyjnie obchodzimy w ostatnią niedzielę czerwca, a tegoroczne uroczystości przypadają na 30.06.2019 r. Świętuj je razem z nami i koniecznie zajrzyj na stronę naszego sklepu internetowego, gdzie przygotowaliśmy specjalne koszulki. Proponujemy koszulkę patriotyczną „marynarka wojenna” męską oraz podobną w wersji dla dzieci.