Odzyskanie niepodległości w 1918 roku było ostatnim elementem historycznej układanki trwającej ponad 100 lat. Jej autorami były pokolenia Polaków, których największym marzeniem było wolne, silne i niezależne państwo. Przez dziesięciolecia stawiali oni kolejne kroki prowadzące do upragnionego celu.
Krok I – pielęgnowanie tradycji
Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, a później Juliusz Kossak czy Henryk Sienkiewicz. Każdy z tych twórców na swój sposób interpretował i rozwijał polską tradycję w najtrudniejszych momentach – czasach zaborów.
W XIX wieku tematykę narodową podejmowali niemal wszyscy ważni pisarze, publicyści, muzycy czy malarze. To liczne grono walczyło o niepodległość z nie mniejszym zapałem niż oddziały wojskowe. Z tą różnicą, że ich orężem była sztuka. A polem bitwy – serca i umysły milionów rodaków.
Krok II – powstania zbrojne
Spór o słuszność kolejnych zrywów narodowowyzwoleńczych – m.in. insurekcji kościuszkowskiej, powstania listopadowego, Wiosny Ludów czy powstania styczniowego – będzie trwał już zawsze.
Artur Grottger, Bitwa, grafika z cyklu Polonia, 1863 r.
Nie ulega jednak wątpliwości, że miały one ogromny wpływ na kształtowanie się polskiej tożsamości. Nie ulega też wątpliwości, że ich realizacja nie byłaby możliwa, gdyby nie zapał i chęć walki z zaborcami, jaka zawsze tkwiła w Polakach. Kolejne zrywy przynosiły klęski militarne, ale były dowodem, że Polska – mimo nieobecności na mapie Europy – ciągle tkwi w duszach tysięcy ludzi.
Tym samym odzyskanie niepodległości w 1918 roku nie byłoby zapewne możliwe, gdyby nie powstańcza legenda towarzysząca polskim żołnierzom na frontach I wojny światowej.
Krok III – cierpliwość
Po upadku powstania styczniowego Polacy długo czekali na właściwy moment, aby po raz kolejny upomnieć się o swoją niezależność. Ta cierpliwość się opłaciła. 28 czerwca 1914 roku niejaki Gawriło Princip zastrzelił w Sarajewie austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda.
Zamach pociągnął za sobą łańcuch zdarzeń, który doprowadził do wybuchu I wojny światowej. Uczestniczyły w niej aż 32 państwa i około 70 milionów żołnierzy. Był to jeden z najbardziej krwawych konfliktów w historii.
Polacy już od pierwszych jego dni aktywnie włączyli się w działania, których celem było odzyskanie straconej ponad wiek wcześniej niezależności. Po czterech latach zaciętych walk i skomplikowanych zabiegów politycznych udało się go zrealizować – Polska odzyskała należne miejsce na mapie Europy.
Krok IV – as w rękawie
Jeżeli polskich działaczy niepodległościowych potraktować jak talię kart, to asem byłby w niej nie kto inny, tylko Józef Piłsudski. Jego charyzma, zmysł polityczny i zacięcie militarne spowodowały, że rozpoczynając I wojnę światową z niewielkim, słabo uzbrojonym oddziałem 144 żołnierzy I Kompanii Kadrowej, zakończył ją będąc współtwórcą zrzeszającej tysiące działaczy Polskiej Organizacji Wojskowej i de facto przywódcą całego państwa.
Józef Piłsudski na druku okolicznościowym Portrety oficerów I Brygady i działaczy politycznych
Uczciwie należy jednak przyznać, że Józef Piłsudski nie był samodzielnym twórcą polskiego sukcesu. Ogromny wkład mieli także Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski i wielu innych mniej lub bardziej znanych polityków. Zaś przede wszystkim – rzesze Polaków wierzących w odrodzenie swojego kraju.
Krok V – walka do końca
Zaledwie kilkanaście miesięcy po uzyskaniu niepodległości nowo powstałe państwo wystawione zostało na wielką próbę – wojnę z bolszewicką Rosją. Działania militarne, których kulminacyjnym punktem była bitwa o Warszawę, były manifestacją polskiego uporu w dążeniu do odzyskania pełnej wolności.
Polski plakat rekrutacyjny z 1920 roku.
Rzeczpospolita odniosła w tej batalii wielkie zwycięstwo. Możliwe było to dzięki umiejętnej taktyce polskiego dowództwa oraz heroizmowi polskich żołnierzy. Nie bez znaczenia był też fakt, że już we wrześniu 1919 szyfry Armii Czerwonej zostały złamane przez porucznika Jana Kowalewskiego – cichego bohatera całej kampanii.
Znajomość rosyjskich rozkazów i planów miała ogromny wpływ na decyzje polskich dowódców wojskowych i znacząco powiększyła rozmiary wiktorii w 1920 roku.
Krok VI – jedność
Odzyskanie niepodległości nie byłoby możliwe, gdyby nie solidarność Polaków o różnych poglądach politycznych czy społecznych. Przez cały okres zaborów, a potem w czasie I wojny światowej i pierwszych dni Rzeczpospolitej, ścierały się ze sobą stronnictwa prezentujące zupełnie inne spojrzenie na rzeczywistość.
Wszystkie one miały jednak wspólny cel – odzyskanie wolności. W sytuacjach ostatecznych to poczucie wspólnoty zawsze wygrywało z chłodnymi politycznymi kalkulacjami – aż do ostatecznych zwycięstw w 1918 i 1920 roku.
W 99 rocznicę odzyskania wolności warto zatem pamiętać, że zjednoczeni – jesteśmy niepokonani!
Artykuł Zjednoczeni – jesteśmy niepokonani! Polskie kroki ku wolności. pochodzi z serwisu Blog Surge Polonia - Historia i patriotyzm.