Dzień Weterana Działań Poza Granicami Państwa

Dzień Weterana Działań Poza Granicami Państwa to polskie święto obchodzone 29 maja, ustanowione przez Sejm w 2011 roku. Połączone jest ono z obchodami odbywającego się w tym samym dniu Międzynarodowego Dnia Uczestników Misji Pokojowych ONZ. Ustanowienie tego święta było hołdem i podziękowaniem dla tych wszystkich, którzy strzegą pokoju poza granicami naszego kraju, narażając swoje życie i zdrowie.

Kim tak naprawdę są weterani działań poza granicami państwa?

Sprawa wydaje się prosta- wszyscy byli żołnierze, którzy brali udział w misjach poza terenem Polski.

Nic bardziej mylnego.

W 1998 roku wszedł w życie pierwszy akt prawny regulujący pobyt i służbę polskich żołnierzy poza granicami kraju – Ustawa z 19 lutego 1998 roku o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Oznacza to, że przez 45 lat polscy żołnierze nie mieli żadnych uprawnień z tytułu uczestnictwa w misjach.¹ Jednak dopiero ustawa z dnia 30 marca 2012 roku finalnie uregulowała w Polsce status prawny uczestników międzynarodowych misji. Zgodnie z nią „Weteranem działań poza granicami państwa może być osoba, która brała udział, na podstawie skierowania, w działaniach poza granicami państwa w ramach: misji pokojowej lub stabilizacyjnej, kontyngentu policyjnego, kontyngentu Straży Granicznej, zadań ochronnych Biura Ochrony Rządu i Służby Ochrony Państwa lub zapewniania bezpieczeństwa państwa nieprzerwanie przez okres, na jaki została skierowana, jednak nie krócej niż przez okres 60 dni albo łącznie przez okres nie krótszy niż 90 dni. Z kolei grupy ratowniczej Państwowej Straży Pożarnej, łącznie przez okres nie krótszy niż 60 dni”.²

Ustawa ta również nadaje szereg uprawnień weteranom i weteranom poszkodowanym, przy czym większość świadczeń medycznych i socjalnych ze względu na potrzeby dotyczy żołnierzy, którzy zostali poszkodowani w działaniach poza granicami państwa.

Polskie misje poza granicami Polski

Polskie Siły Zbrojne od lat uczestniczą w wielu przedsięwzięciach międzynarodowych w różnych zakątkach świata. Przez prawie 65 lat ponad 115 tys. polskich żołnierzy i pracowników wojska wzięło udział w ponad 90 misjach i operacjach poza granicami państwa. Podczas działań tych poległo 120 polskich żołnierzy i pracowników wojska, a ponad 800 zostało rannych. Do obecnie trwających, najważniejszych misji poza granicami kraju zaliczyć należy:

UNIFIL LIBAN

Tymczasowe Siły Zbrojne Organizacji Narodów Zjednoczonych w Libanie powstały
19 marca 1978 r. Celem misji jest monitorowanie wycofania sił Izraela z Libanu, przywrócenie pokoju i bezpieczeństwa w rejonie oraz udzielanie pomocy rządowi Libanu w sprawowaniu efektywnej władzy. Polski Kontyngent Wojskowy w siłach UNIFIL rozpoczął funkcjonowanie w czerwcu 1992 roku jako 60 – osobowa jednostka medyczna (UN Hospital). W kolejnych latach powołano polski batalion logistyczny i pododdziały inżynieryjne, które od 1996 r. przejęły całość działań logistycznych misji.
Do głównych zadań PKW należało:

– transportowanie materiałów i produktów z terenów Izraela i Libanu do rejonu operacyjnego;
– magazynowanie materiałów i produktów oraz ich ochrona;
– remonty i utrzymywanie pojazdów UNIFIL w II linii transportowej oraz dokonywanie ich napraw;
– wykonywanie zadań z zakresu zaopatrzenia medycznego oraz udzielania pierwszej pomocy;
– ochrona i obrona wyznaczonych rejonów.
Aktualnie misja trwa nadal, jednak już bez udziału PKW.

KFOR KOSOWO

Misja Siły dla Kosowa rozpoczęła się 12 czerwca 1999 r. Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Międzynarodowych liczy obecnie około 300 żołnierzy. Podporządkowany jest dowództwu NATO i działa pod egidą ONZ. Decyzja o wysłaniu wojsk do Kosowa podjęta została w wyniku zaistniałego kryzysu humanitarnego. W walkach pomiędzy Armią Wyzwolenia Kosowa (UCK) a oddziałami Serbii
i Czarnogóry, strony konfliktu dopuszczały się aktów przemocy wobec ludności cywilnej. Celem operacji „Wspólny Strażnik” (Joint Guardian) jest zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, który umożliwi funkcjonowanie mieszkańcom Kosowa. Udział Sił Zbrojnych RP w misji zapoczątkowany został przez żołnierzy z 6 Brygady Desantowo – Szturmowej na przełomie czerwca
i lipca 1999 r. Od 15 lipca 2000 r. w operacji uczestniczył także Polsko-Ukraiński Batalion (POLUKRBAT). Podstawą utworzenia i funkcjonowania Polsko – Ukraińskiego Batalionu była umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą w sprawie tworzenia wspólnej jednostki wojskowej do udziału w międzynarodowych operacjach pokojowych i humanitarnych pod egidą międzynarodowych organizacji, podpisana przez ministrów obrony Polski i Ukrainy 26 listopada 1997 r.

EUFOR BiH

Siły Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie zostały powołane do życia 2 grudnia 2004 r. Podstawowym celem operacji jest zapewnienie bezpieczeństwa ludności Bośni i Hercegowiny oraz ochrona granic. Ponadto udzielane jest wsparcie Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu dla byłej Jugosławii (ICTY) w poszukiwaniu serbskich zbrodniarzy wojennych. Polski Kontyngent Wojskowy realizuje zadania w składzie Wielonarodowych Sił Zadaniowych „Północ”. Należy do nich:

– zapewnienie bezpiecznych warunków dla władz lokalnych do wprowadzenia ustaleń porozumienia pokojowego;
– zapewnienie swobody ruchu w strefie odpowiedzialności;
– likwidacja nielegalnych składów broni;
– prowadzenie nocnych i dziennych patroli w strefie odpowiedzialności;
– utrzymywanie gotowości do organizacji punktów kontrolnych;
– prowadzenie inspekcji składów i fabryk uzbrojenia;
– podejmowanie i niszczenie broni, amunicji i środków walki, a także nadzór nad lokalnymi zespołami rozminowania.

MND CS IRAK

Operacja „Iracka Wolność” rozpoczęła się 20 marca 2003 r. Do pierwszej fazy operacji Siły Zbrojne RP skierowały jednostki GROM, okręt zabezpieczenia logistycznego „Kontradmirał Xawery Czernicki” oraz pluton likwidacji skażeń. W dniu 1.05.2003 r. podczas konferencji w Londynie Polska otrzymała oficjalną propozycję udziału w IV fazie operacji stabilizacyjnej i objęcia kontroli wojskowej nad sektorem centralno – południowym. W sierpniu 2003 r. skierowano do Iraku PKW w liczbie ok. 2500 żołnierzy. Charakter działań wojskowych trzech pierwszych zmian PKW można określić jako stabilizacyjny. Główny nacisk kładziono na zaspokojenie podstawowych potrzeb humanitarnych lokalnej społeczności. Do zadań PKW należało przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa ludności cywilnej, wojskom koalicji, liniom komunikacyjnym oraz organizacjom humanitarnym. Polscy żołnierze przyczynili się do stworzenia warunków do powstania nowych struktur administracji centralnej i lokalnej. Udzielono także pomocy w odzyskiwaniu skradzionych dóbr kultury oraz przy odbudowie zniszczonej infrastruktury.

Czwarta i piąta zmiana realizowała zadania stabilizacyjno – szkoleniowe. Główny nacisk położono wówczas na szkolenie i wsparcie irackich Sił Bezpieczeństwa oraz działania interwencyjne i manewrowe.

Kolejne 3 zmiany określone zostały jako szkoleniowo – doradcze.

Zgodnie z decyzją Prezydenta i Rządu RP, do końca października 2008 r. wszyscy polscy żołnierze powrócili do kraju, a w Iraku pozostało jedynie 20 polskich oficerów w ramach misji szkoleniowej.

MND CS IRAK/pl/articles/historia-misji-3/2018-01-19n-pkw-w-iraku-2003-2008/

ISAF AFGANISTAN / „Resolute Support”

Głównym celem misji powołanej 20 grudnia 2002 roku jest wsparcie rządu afgańskiego w zapewnieniu oraz utrzymaniu bezpieczeństwa, pomoc w odbudowie Afganistanu i stworzeniu demokratycznych struktur państwowych. Zadania realizowane w ramach ISAF przyczynić się mają do poprawy sytuacji gospodarczej kraju, wzrostu społecznej akceptacji demokratycznie wybranego rządu oraz zwiększenia współpracy międzynarodowej.
Wojsko Polskie w odpowiedzi na zaproszenie do udziału w operacji ISAF, wysłało 16 marca 2002 r. pierwszą grupę żołnierzy. Do zakresu ich działania należało przede wszystkim rozminowywanie terenu, ochrona lotniska w Kabulu oraz budowa infrastruktury drogowo – mostowej. W sumie do udziału w operacji wydzielono siły liczące około 300 żołnierzy.
Postanowieniem Prezydenta RP z 22 listopada 2006 r. zwiększono liczbę polskich żołnierzy do ok. 1200. Zasadniczym celem jednostek było stworzenie sprzyjających warunków do budowy demokratycznego państwa, głównie przez zapewnienie bezpieczeństwa miejscowej ludności i umacnianie struktur administracyjnych. Pomoc niesiona była w trzech głównych obszarach. Polscy instruktorzy udzielali wsparcia w budowie i szkoleniu afgańskiej armii i policji. Podejmowane były działania w zakresie odbudowy infrastruktury oraz tworzenia podstaw do trwałego rozwoju ekonomicznego.
Obecnie, zgodnie z postanowieniem prezydenta Bronisława Komorowskiego z dnia 19 grudnia 2014 r., Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie bierze udział w misji „Resolute Support”. Operacyjnie jest on podporządkowany dowództwu misji RESOLUTE SUPPORT, pod względem kierowania narodowego zaś podlega Ministrowi Obrony Narodowej.
Do jego głównych zadań należy:
– doradzanie na szczeblu strategicznym i operacyjnym afgańskim dowództwom i instytucjom podległym Ministerstwu Obrony Narodowej i Spraw Wewnętrznych;
– doradzanie 201 Korpusowi Afgańskiej Armii Narodowej, Narodowym Siłom Policji Afgańskiej i Regionalnemu Centrum Operacyjnemu;
– ochrona doradców w trakcie realizacji przez nich zadań oraz ochrona bazy;
– doraźna ochrona konwojów logistycznych.
³

https://www.polityka.pl//

Wymienione powyżej zostały jedynie obecnie trwające misje. Nie możemy jednak zapomnieć o tym, że Polacy brali udział również w wielu zakończonych już akcjach. Wspomnieć tutaj należy udział m.in. w:

-Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei, która zakończyła się w lutym 1995 roku;
-UNEF II EGIPT zakończonej w 1979 r., w której udział wzięło 11 699 osób ( w tym 4037 żołnierzy zawodowych, 7080 żołnierzy służby zasadniczej i 582 pracowników cywilnych);
-UNTAG NAMIBIA ( Grupa Pomocy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Okresie Przejściowym ) zakończonej w marcu 1990 r.;
-UNPROFOR (Siły Ochronne Organizacji Narodów Zjednoczonych ) zakończonej w 1995 r.;
-UNTAC KAMBODŻA (Tymczasowa Administracja Organizacji Narodów Zjednoczonych
w Kambodży) zakończonej w 1993 r.;
-UNMOT TADŻYKISTAN (Misja Obserwatorów Organizacji Narodów Zjednoczonych
w Tadżykistanie) trwającej do roku 2000;
-IFOR BiH (Siły Implementacyjne IFOR NATO rozmieszczone w rejonie bałkańskim);
-SFOR BiH (Siły Stabilizacyjne NATO SFOR rozmieszczone na terenie Bośni);
– AH MACEDONIA odbywającej się w latach 2002 – 2003;
– UNDOF SYRIA, trwająca od 1974 r. do 2009 r.

Znaczenie polskich misji poza granicami kraju

Na bezpieczeństwo Polski wpływają nie tylko wydarzenia w samym jej centrum, ale przede wszystkim procesy i zjawiska w jej otoczeniu – w regionie, w Europie i w ramach wspólnoty euroatlantyckiej. Niekorzystnym zjawiskiem jest pogarszanie się bezpieczeństwa na Bliskim i Środkowym Wschodzie na skutek umacniania się wpływów sił fundamentalistycznych, zagrożeń aktami terrorystycznymi, destabilizacji. Dlatego tak ważne jest, aby siły militarne wielu państw brały wspólnie udział w zwalczaniu zagrożeń w misjach pokojowych oraz operacjach stabilizacyjnych. Siły pokojowe są w takich przypadkach nadzwyczaj skutecznym czynnikiem rozładowania napięcia, budowania relacji mediacyjnych, zapewnienia bezpieczeństwa struktur odpowiedzialnych za budowę nowego ładu na obszarach pokonfliktowych.⁴

Jak pisze Robert Reczkowski, „Wieloletnie zaangażowanie Polski w misjach zagranicznych jest przede wszystkim wyrazem odpowiedzialności za sprawy międzynarodowe i bezpieczeństwo państwa. Ponadto w istotny sposób wpłynęło ono na integrację SZ RP w ramach Sojuszu, ich modernizację, w tym zwiększanie mobilności, pozyskiwanie nowoczesnego wyposażenia i uzbrojenia, a także tworzenie nowych koncepcji działań wojsk oraz struktur wojskowych pozwalających na efektywniejsze dowodzenie i wsparcie działań.⁵

Jednak nie dla wszystkich udział polskich żołnierzy w zagranicznych misjach jest powodem do dumy. Dla części obywateli Polski, jako państwa demokratycznego, zasadnicza rola wojska sprowadza się do obrony kraju i jego interesów, czyli realizacji celu obrony integralności i suwerenności kraju.⁶ Negatywna opinia na temat udziału polskich żołnierzy w działaniach poza granicami kraju zaczęła nasilać się wraz ze wzrostem liczby rannych i poszkodowanych oraz poległych w trakcie służby na misjach żołnierzy. Spadek poparcia polskiego społeczeństwa dla działań poza granicami kraju był również spowodowany rozczarowaniem związanym z tym, że nasze militarne wsparcie nie przyniosło Polsce wymiernych korzyści.⁷

Jedno jest pewne. Jeśli obywatele Polski będą przychylnie patrzeć na działalności Wojska Polskiego w misjach poza granicami naszego kraju i nasi żołnierze nadal będą służyć pod egidami ONZ, NATO czy UE, wpływać to będzie na pogłębianie się profesjonalizacji polskiej armii i wzrost znaczenia naszego kraju na arenie międzynarodowej. Dla nas oni wszyscy są bohaterami!

Jeśli chcesz razem z nami świętować Dzień Weterana Działań Poza Granicami Państwa i tego dnia zamanifestować swoje poparcie dla nich, koniecznie zajrzyj do naszego sklepu internetowego. Posiadamy bardzo rozbudowaną kolekcję militarną oraz produkty specjalnie dedykowane dla weteranów. Nasza propozycja koszulki na Dzień Weterana Działań Poza Granicami Państwa to koszulka militarna z flagą weterana.